Tez Yazımında Sık Yapılan Hatalar

Tez Yazımında Sık Yapılan Hatalar ne yazık ki bazı sorunlara neden olabiliyor. Özellikle de bazen bilmeden birçok hata yapılabiliyor. Sizlere Tez Yazımında Sık Yapılan Hatalar ile alakalı detayları anlattık.

Tez yazmak, sadece bilgiyi aktarmak değil; bu bilgiyi sistemli, tutarlı ve akademik kurallara uygun bir biçimde sunabilmektir.

Ancak öğrencilerin büyük bir kısmı, içerik üretme aşamasına odaklanırken yapısal, dilsel ve biçimsel birçok detayı gözden kaçırıyor. Bu da tez sürecinde beklenmedik geri dönüşler, düzeltmeler ve hatta retlerle karşılaşmalarına neden oluyor.

Çoğu zaman bu hataların temelinde, yazım kılavuzunun ihmal edilmesi, yeterli ön hazırlığın yapılmaması ve akademik yazımın gerektirdiği titizliğin tam olarak anlaşılmaması yatar.

Oysa tez yazımı, bir yönüyle planlama; diğer yönüyle disiplinli bir uygulama sürecidir. Yani sadece “ne yazdığın” değil, “nasıl yazdığın” da değerlidir.

Bu yazımızda tezhizmetleri.com olarak hem içerik üretiminde hem de biçimsel düzenlemelerde sıkça karşılaşılan hatalara yakından bakacağız. Eksik kaynak gösteriminden başlıklandırma karmaşasına, noktalama yanlışlarından literatür taramasındaki yüzeyselliğe kadar birçok kritik noktayı birlikte ele alacağız.

Tez Yazımında Sık Yapılan Hatalar Eğer tez sürecindeysen ve ileride zaman kaybetmek, tezini geri almak ya da tekrar düzenlemek istemiyorsan; bu yazı sana yol gösterici olabilir.

Kaynak Gösterme Eksiklikleri ve Alıntı Hataları

Tez yazımında belki de en sık karşılaşılan sorunlardan biri kaynak gösterme eksiklikleri ve yanlış alıntı teknikleridir.

Pek çok öğrenci, başka bir yazarın fikrini kullandığında mutlaka kaynak göstermesi gerektiğini bilse de, bu kuralı uygularken ciddi hatalar yapabiliyor. Akademik dürüstlüğün temelinde “alıntı yaparken doğru şekilde referans verme” yer alır. Aksi halde yapılan çalışma, farkında olunmadan intihal kapsamına girebilir.

Bu konuda sıkça karşılaşılan başlıca hataları şöyle sıralayabiliriz

• Kaynağı hiç göstermemek: Bir fikir, bilgi veya cümle alıntılandığı halde kaynağı eklenmiyorsa bu doğrudan intihaldir.
• Yanlış kaynak göstermek: Kaynak bilgisi eksik, hatalı ya da yazarın adı yerine web adresi verilmişse güvenilirlik zedelenir.
• Doğrudan alıntıyı tırnaksız vermek: Bir cümleyi olduğu gibi alıntıladığınızda tırnak işareti kullanmadan yazmak ciddi bir hata sayılır.
• İkincil kaynak hatası: Başka bir kaynağa atıfta bulunan metni, sanki siz doğrudan okumuşsunuz gibi göstermek bilimsel etikle bağdaşmaz.

Tez Yazımında Sık Yapılan Hatalar Bunların yanı sıra, dipnot ve kaynakça sistemlerinin karıştırılması, APA ile MLA gibi farklı sistemlerin bir arada kullanılması gibi teknik hatalar da sık görülür. Bu yüzden tez yazımına başlamadan önce üniversitenin kabul ettiği atıf sistemine hâkim olmak gerekir.

Tez Yazımında Sık Yapılan Hatalar Örneğin, APA sisteminde tarih parantez içinde verilirken; MLA’da yazar soyadı ve sayfa numarası birlikte yazılır.

Hata Türü	Açıklama
Kaynak eksikliği	Bilginin alındığı kaynak belirtilmemiş
Yanlış biçim	APA yerine karışık ya da serbest biçim kullanılmış
Tırnak işareti unutulmuş	Doğrudan alıntı, özgün metin gibi gösterilmiş
Web adresiyle geçiştirme	Bilimsel kaynak yerine sadece URL verilmiş

Tezinizin güvenilirliğini ve akademik geçerliliğini artırmak için kaynak gösterme konusuna ayrı bir özen göstermeniz gerekir. Çünkü bu sadece kural değil, aynı zamanda bilime ve emeğe duyulan saygının da bir göstergesidir.

Yazım ve Noktalama Kurallarına Dikkat Etmemek

Tez yazımında içeriğin kalitesi kadar, bu içeriğin nasıl sunulduğu da önemlidir. Dil bilgisi hataları, yazım yanlışları ve noktalama sorunları; ne kadar değerli bilgiler verirseniz verin, çalışmanızı ciddiyetsiz gösterir.

Bu tür hatalar, sadece biçimsel sorunlara yol açmaz; okuyucunun anlamı yanlış yorumlamasına da neden olabilir.

Birçok öğrenci, yazım sürecinde teknik içeriğe odaklandığı için dil kurallarını arka plana atar. Oysa tez, bir bilimsel çalışma olduğu kadar yazılı bir ifadedir. Ve akademik yazım dili; açık, tutarlı ve dil bilgisi kurallarına uygun olmalıdır.

Aşağıda, tezlerde en sık karşılaşılan yazım ve noktalama hatalarını bulabilirsin.

Bağlaç olan “de” ve “ki”nin ayrı yazılmaması

→ Örnek yanlış: Bu konuda bende aynı fikirdeyim.

→ Doğru: Bu konuda ben de aynı fikirdeyim.

Nokta, virgül ve diğer noktalama işaretlerinin yanlış veya eksik kullanımı

→ Uzun cümlelerde virgül eksikliği anlam kaymalarına neden olur.

→ Gereksiz virgül ise cümle akışını bozar.

Büyük harf kullanımı

→ Özellikle bölüm başlıkları, özel adlar, kurum isimleri yazılırken büyük harf kullanımına dikkat edilmemesi sık karşılaşılan bir sorundur.

Kısaltmalarda yazım birliği sağlanamaması

→ Örnek: T.C., TC ya da Tc gibi farklı şekillerin aynı tezde kullanılması.

Tez Yazımında Sık Yapılan Hatalar Yazım ve noktalama hataları, akademik değerin önüne geçebilir. Bu nedenle yazdığınız her bölüm sonrasında hem dilbilgisel hem de biçimsel bir kontrol yapmayı alışkanlık haline getirin. Unutmayın, iyi bir tez sadece ne söylediğinizle değil, nasıl söylediğinizle de değerlendirilir.

Yetersiz Literatür Taraması ile Yazıma Başlamak

Tez Yazımında Sık Yapılan Hatalar Tez yazımında yapılan en büyük hatalardan biri, literatür taramasını ya yüzeysel yapmak ya da tamamen atlayarak doğrudan yazıma başlamaktır.

Oysa akademik bir çalışma yazmaya başlamadan önce, seçilen konu üzerine daha önce neler yazıldığını, hangi teorik çerçevelerin geliştirildiğini ve hangi yöntemlerin uygulandığını bilmek zorunludur. Çünkü literatür taraması yalnızca bir ön hazırlık değil; tezinizin temelini oluşturan en kritik adımdır.

Yetersiz bir literatür taramasıyla yola çıkıldığında:

• Aynı konuda daha önce yapılmış bir çalışmayı tekrarlama riski doğar.
• Konunun güncel boyutlarına ulaşmak mümkün olmaz.
• Kullanılacak yöntem ya da yaklaşım yanlış seçilebilir.
• Tez savunmasında ciddi sorularla karşılaşma ihtimali artar.

Tez Düzenleme Hataları Bir literatür taraması, yalnızca kitap ve makale özetlerini sıralamak anlamına gelmez. Aksine; var olan kaynakların eleştirel bir yaklaşımla analiz edilmesi, benzerlik ve farkların ortaya konması, yöntemsel eğilimlerin görülmesi gerekir.

Akademik veri tabanlarında (Google Scholar, Web of Science, YÖK Tez Merkezi) kapsamlı aramalar yapılmalı.

Tarihsel sıralama dikkate alınmalı; konunun nasıl evrildiği anlaşılmalı.

Yabancı kaynaklar da mutlaka değerlendirmeye alınmalı.

Temel ve yardımcı kaynaklar ayrı ayrı ele alınmalı.

Gerekiyorsa alan yazın haritası çıkarılmalı.

Önerilen Literatür Taraması Tablosu

Kaynak Türü	Nereden Erişilir	Değerlendirme Kriteri
Akademik makaleler	Dergipark, JSTOR, Scopus	Atıf sayısı, yayın yılı
Yüksek lisans tezleri	YÖK Tez Merkezi	Konuya yakınlık, yöntem uyumu
Kitaplar	Kütüphaneler, Google Books	Teorik zemin, kavramsal çerçeve

Unutulmamalıdır ki literatür ne kadar güçlü taranırsa, yazılan metin de o kadar sağlam ve tutarlı olur. Yazıya geçmeden önce bilgi dağarcığınızı doldurmak, yazarken boşluğa düşmenizi engeller. Üstelik bu sayede tezinize özgün bir katkı sunma şansınız da artar.

Başlıklandırma ve İçindekiler Yapısında Tutarsızlıklar

Tez yazımında en sık karşılaşılan teknik sorunlardan biri, başlıklandırma sistemi ile içindekiler sayfası arasındaki tutarsızlıktır.

Tez Düzenlenirken Yapılan Hatalar Bu durum genellikle yazım sürecinde bölümlerin eklenip çıkarılması, başlıkların gelişigüzel değiştirilmesi ya da numaralandırma sisteminin dikkatli uygulanmaması sonucu ortaya çıkar. Tez Düzenleme Hataları Oysa düzenli ve hiyerarşik bir başlık yapısı, hem okuyucunun çalışmayı takip etmesini kolaylaştırır hem de tezinizin profesyonel görünümünü doğrudan etkiler.

Tez Yazımında Sık Yapılan Hatalar Başlıklandırma sistemi; giriş, gelişme ve sonuç bölümleri gibi temel yapıların yanı sıra alt başlıkların mantıklı bir sırada ve bütünlük içinde ilerlemesini sağlar. Eğer bu yapı bozulursa, hem akademik jüri üyeleri hem de okuyucular açısından kafa karışıklığı kaçınılmaz olur.

En yaygın yapılan hatalar şunlardır

• Ana başlıkların altındaki alt başlıkların numaralandırmasının uyumsuz olması (örneğin 2.1’den sonra 2.3 gelmesi)
• İçindekiler tablosunda yer alan başlıkların tez içeriğiyle birebir örtüşmemesi
• Başlıkların font, punto ve hizalama biçimlerinin farklılık göstermesi
• Aynı hiyerarşik düzeyde olan başlıklarda farklı anlatım biçimlerinin kullanılması (örneğin biri soru cümlesi, diğeri tanım cümlesi)

Basit ama etkili birkaç öneri

Word veya LaTeX gibi yazım araçlarında yer alan stiller özelliğini kullanarak her başlığa uygun hiyerarşik düzenlemeyi uygulayın.

İçindekiler tablosunu otomatik olarak oluşturun; böylece içerik değişse bile tablo kendini günceller.

Tez Yazımında Sık Yapılan Hatalar Başlıklarda tutarlılığı sağlamak için önce bir şablon planı çıkarın; ardından yazım sürecinde bu plana sadık kalın.

Başlıklandırma sistemi ve içindekiler sayfası bir tezin sadece teknik parçası değil, aynı zamanda onun okuma deneyimini belirleyen temel yapılarındandır.

Bu yapıyı düzenli ve tutarlı hale getirmek, tezinizin güvenilirliğini artırmanın en kolay ama etkili yollarından biridir.

Yöntem ve Veri Kullanımında Belirsizlik

Tez yazımında yapılan önemli hatalardan biri, araştırma yönteminin net biçimde tanımlanmaması ve kullanılan veri türü ile bu verilerin nasıl elde edildiğinin belirsiz bırakılmasıdır.

Tez Düzenleme Hataları Bu durum, çalışmanın bilimsel güvenilirliğini zedelerken, okuyucunun veya jüri üyelerinin çalışmayı sorgulamasına da neden olur. Çünkü yöntem ve veri bölümü, araştırmanın temel taşıdır. Buradaki eksiklikler, tüm çalışmanın inandırıcılığını etkiler.

Tez Düzenlenirken Yapılan Hatalar Araştırma yönteminin açıkça tanımlanması; araştırmacının hangi yolla, neyi, nasıl ölçtüğünü ve ne tür sonuçlara ulaşmak istediğini netleştirmek açısından zorunludur.

“Betimsel yöntem kullanılmıştır” gibi yüzeysel ifadeler yerine; örneğin “nitel yaklaşım benimsenmiş, yarı yapılandırılmış görüşmelerle veri toplanmış, içerik analiziyle çözümlenmiştir” gibi somut bilgiler verilmelidir.

Veri kullanımında da sık yapılan hatalar arasında şunlar yer alır

• Verilerin kaynağının belirtilmemesi
• Anket, görüşme veya gözlem formlarının nasıl geliştirildiğinin açıklanmaması
• Nicel verilerde örneklem büyüklüğünün, nitel verilerde ise katılımcı profilinin eksik bırakılması
• Kullanılan istatistiksel analiz araçlarının detaylandırılmaması

Bu sorunları önlemek için şu öneriler oldukça işlevseldir

Araştırma sorularına uygun yöntemi seçtikten sonra, bu yöntemin gerekçesini açıkça ifade edin.

Tez Düzenlenirken Yapılan Hatalar Veri toplama sürecinizi, kullandığınız araçları ve hangi koşullarda veri elde ettiğinizi detaylandırın.

Eğer ikincil veriler kullanıyorsanız (örneğin TÜİK, akademik veri tabanları), bunların hangi yıl ve kapsamda elde edildiğini belirtin.

Gerekirse çalışmanızın bir eklinde veri toplama araçlarına yer verin (örneğin anket formu veya görüşme soruları).

Tez Düzenleme Hataları Akademik bir tez sadece fikir üretmek değil, aynı zamanda o fikirleri hangi yöntemle ve hangi verilerle ortaya koyduğunuzu somut şekilde göstermenizi gerektirir. Belirsizlikler, bu süreci hem akademik hem etik açıdan zayıflatır.

Yönteminizi açık, şeffaf ve gerekçeli bir şekilde sunmanız, çalışmanızı güçlendirmenin en etkili yollarından biridir.

Tez Yazım Kılavuzuna Uymamak

Tez yazım sürecinde sıkça karşılaşılan problemlerden biri, üniversitenin veya ilgili kurumun belirlediği yazım kılavuzuna tam anlamıyla uyulmamasıdır.

Tez Düzenlenirken Yapılan Hatalar Yazım kılavuzları, akademik standartları korumak, tezlerin birbirleriyle tutarlı olmasını sağlamak ve değerlendirme sürecini kolaylaştırmak için oluşturulur. Bu nedenle kılavuzlara uymamak, sadece biçimsel bir hata değil, tezinizin akademik kabulünü zorlaştıran ciddi bir eksikliktir.

Kılavuzun gerektirdiği formatlara, sayfa düzenine, başlıklandırmaya, kaynak gösterme biçimlerine, tablo ve şekil yerleşim kurallarına dikkat edilmemesi, tezinizin profesyonel görünümünü olumsuz etkiler.

Aynı zamanda jüri üyelerinin okuma ve değerlendirme sürecinde zorluk yaşamalarına neden olur. Bazen küçük bir detay gibi görülen font tipi, satır aralığı ya da kenar boşluğu hataları, bütün çalışmanın değerini düşürebilir.

Tez Düzenleme Hataları Kılavuzlara uymamanın diğer sonuçları arasında; teslimin gecikmesi, revizyon taleplerinin artması ve akademik disiplin açısından itibar kaybı da sayılabilir. Özellikle yüksek lisans ve doktora tezlerinde, belirlenen şablona uyulması hem öğrenci hem danışman açısından zaman kazandırır.

Tez Düzenlenirken Yapılan Hatalar Tez yazımına başlamadan önce üniversitenizin veya fakültenizin güncel tez yazım kılavuzunu dikkatle incelemek gerekir. Kılavuzdaki tüm maddelerin tek tek takip edilmesi, gerekirse danışmanla birlikte kontrol edilmesi sürecin sorunsuz ilerlemesini sağlar.

Sık Sorulan Sorular

1. Tez yazarken en çok yapılan biçimsel hatalar nelerdir?

Biçimsel hatalar genellikle yazım kılavuzuna uyulmaması, sayfa düzeninin yanlış yapılması, tutarsız başlıklandırma ve kaynak gösterme hatalarından oluşur. Bu nedenle kılavuz dikkatle takip edilmelidir.

2. Kaynakça ve alıntılarda en sık yapılan yanlışlar hangileridir?

Kaynak gösteriminde eksik bilgi vermek, farklı atıf stillerini karıştırmak ve alıntı yapılan yerleri belirtmemek sık yapılan hatalardandır. Kaynakların tutarlı ve doğru biçimde gösterilmesi gerekir.

3. Literatür taramasında yapılan yaygın hatalar nelerdir?

Yetersiz literatür taraması, güncel olmayan kaynakların kullanılması ve araştırma konusuyla ilgisiz kaynaklara yer verilmesi sık karşılaşılan sorunlardır.

4. Tez yazımında mantık ve akış bozuklukları neden olur?

Planlama yapılmadan yazmaya başlamak, alt başlıkların birbirinden kopuk olması ve net olmayan cümle yapıları tezde akış bozukluğuna yol açar. Öncelikle kapsamlı bir taslak oluşturmak gerekir.

5. Yazım ve noktalama hatalarını önlemenin yolları nelerdir?

Yazım denetimi araçları kullanmak, metni yüksek sesle okumak ve başkalarına kontrol ettirmek en etkili yöntemlerdir. Özellikle akademik dil kurallarına dikkat edilmelidir.

6. Danışman ile iletişim kopukluğu tezde nasıl sorun yaratır?

Danışman rehberliği eksikliği yanlış yöntem seçimine, eksik veri analizine ve revizyonların uzamasına neden olur. Sürekli ve açık iletişim başarı için şarttır.